Deze spreekbeurt werd gemaakt door Aniek Visser

Het oog.

Hallo allemaal

Ik doe mijn spreekbeurt over het oog. Eigenlijk wist ik niet zo goed waarover ik mijn spreekbeurt zou moeten doen. Heel veel onderwerpen zijn al aan de beurt geweest. Toen ik op internet naar onderwerpen zocht, kwam ik het oog tegen. Hier wist ik eigenlijk nog maar weinig of niks over. Het leek me wel interessant, ik wilde er wel meer over weten en daarom heb ik het oog gekozen.

Hoe ziet het oog eruit? (overhead projector blad 1)

Het oog heeft de vorm van een bol en heeft een doorsnede van twee en een half cm. Het licht in een beschermende laag van vet en spieren in een holte in het de schedel. Om het oog zit een stevige witte laag dat het oogwit heet. Het oog bestaat uit drie grote delen:

• de oogwand (buitenkant van het oog)
• glasachtig lichaam (een heldere geleiachtige vloeistof die er voor zorgt dat het oog bol blijft).
• De oogzenuw (een kabel die het oog verbindt met de hersenen).

De oogwand bestaat uit drie basis delen:

• de stevige buitenlaag, DE HARDE OOGROK.
• de middenlaag met veel bloedvaten en pigment, HET VAATVLIES.
• Binnenlaag met lichtgevoelige cellen, HET NETVLIES.
• (overhead projector blad 2)

De harde oogrok is aan de voorkant doorschijnend omdat daar het hoornvlies zit. Het vaatvlies is de middelste laag die bestaat uit bloedvaten. Deze bloedvaten zorgen ervoor dat het oog de nodige zuurstof en voedingstoffen krijgt. Achter het hoornvlies zit de pupil en daar omheen de iris. De iris is het gekleurde deel van het oog. De iris bepaalt de kleur van de ogen. De iris bestaat uit spiertjes die de pupil groter en kleiner kunnen maken. De pupil is eigenlijk een gaatje. Is er veel licht wordt de pupil kleiner bij schemering gaat de pupil ver open. Achter de iris zit de lens. De iris en de lens verdelen het oog in de voorste en de achterste kamer. De lens zorgt ervoor dat alle lichtstralen op het netvlies terecht komen.

Het netvlies vangt al het licht op en stuurt informatie door de oogzenuw naar de hersenen. Het netvlies heeft 2 soorten cellen, staafjes en kegeltjes. Elk oog heet 120 miljoen staafjes en 6 tot 7 miljoen kegeltjes. Staafjes kunnen alleen maar zwart/ wit zien. Als het donker is zie je alleen maar de omtrek van iets of iemand. De kegeltjes zorgen ervoor dat je kleuren ziet ook zorgen zij ervoor dat je kleine dingen ziet en precies.

Precies achter de pupil zit de meest gevoelige plek van het netvlies. Ook wel gele vlek genoemd. Hier komen alleen maar kegeltjes in voor. Op die plek zien we de kleuren heel erg goed en is het gezicht heel scherp.

Op de plek in de grote oogzenuw waar geen staafjes en kegeltjes zitten is het netvlies ongevoelig voor licht en donker. Op die plek kun je dus niets zien. Daarom wordt die plaats de blinde vlek genoemd.

Hoe werkt het oog?

Het oog heeft licht nodig om iets te kunnen zien. Bij schemering zien wij veel minder scherp. Bijvoorbeeld als je ’s avonds in je bed ligt en het is bijna donker zie je alleen maar vage beelden.

Als je ’s ochtends wakker wordt en je doet gelijk de lamp aan worden je pupillen kleiner. Als het erg donker is bijvoorbeeld ’s avonds worden je pupillen groter. Dat komt als er veel licht op het netvlies valt, gaat er via zenuwcellen een signaaltje naar de spiertjes in de iris die de pupil kleiner maken. Als er dus weinig licht op het netvlies valt gaat er automatisch via zenuwcellen een reactie naar spiertjes in de iris die de pupil groter maken. Dus bij veel licht zijn de pupillen klein en bij weinig licht zijn de pupillen groot. (overhead projector blad 3/4)

Maar hoe zien we nou eigenlijk?

Als je naar iets kijkt komt de lichtstraal van een voorwerp door de lens in het oog. Het voorwerp komt vervolgens op het netvlies terecht. Op het netvlies staat het voorwerp dan ondersteboven, links/ rechts gedraaid. Via de oogzenuw gaat het beeld naar de hersenen de hersenen hebben geleerd dat ze het beeld weer terug moeten draaien, dan zie je het voorwerp dus wel goed. (overhead projector blad 5)

Als een voorwerp dichter bij het oog komt, wordt de lens boller. En als de het voorwerp er verder af zit is de lens platter (blad 5)

Omdat je ogen een belangrijk zintuig zijn worden deze vanaf jonge leeftijd al heel goed in de gaten gehouden. Bij het consultatiebureau moeten peuters al een oogtestje doen. Misschien kun je nog herinneren van jezelf of broertje/zusje dat op het bureau een bril op krijgt met een grote pleister erop. Je moet dan plaatjes zoals een auto, een hond, een laars enz. benoemen.

Als je in groep 2 en groep 7 bij de schoolarts moet komen, controleert ze ook je ogen. (overhead projector blad 6/7) in het ziekenhuis bij een oogarts of bij de opticien zijn meestal ook oogmeting apparaten.

Wanneer zou je een bril kunnen krijgen?

Ik laat nu 2 verschillende redenen zien waarom je een bril zou kunnen krijgen. Natuurlijk zijn er nog veel meer redenen zijn maar die zijn voor ons veel te ingewikkeld.

Normaal gesproken als je goed kunt zien, komt het beeld waarnaar je kijkt door de lens precies op het netvlies terecht. (overhead projector blad 8). Bij sommige mensen kunnen de ogen niet scherp zien. Dan zou je een bril of contact lenzen moeten dragen.

Verziend: sommige mensen zijn verziend. Dat betekent dat ze ver goed kunnen zien en dicht bij wazig. Beelden die dichtbij zijn komen niet precies op maar achter het netvlies terecht waardoor de beelden wazig zijn. Dit kan opgelost worden door een brillenglas met een bolle lens op te zetten. De bolle lens zorgt ervoor dat het beeld weer precies op het netvlies terecht komt en ook de beelden van dichtbij weer goed te zien zijn.

Bijziend: bijziend betekent dat ze dichtbij goed zien en ver wazig. Beelden op afstand komen voor het netvlies terecht zodat ze wazig gezien worden. Een brillenglas met een holle lens kan dit verbeteren. Door de holle lens komt het beeld precies op het netvlies en kan ook op afstand goed gezien worden. (overhead projector blad 9)

De verschillende sterktes van glazen BV. -3 of +6 heeft te maken met hoe bol of hol jouw glazen moeten zijn.

Dit verklaart dat als je zelf goede ogen hebt en de bril van een ander opzet dat je door die glazen juist wazig ziet. Deze glazen maken jou ogen dan in de war. Het beeld komt door die glazen nu achter of voor het netvlies terecht.

In plaats van een bril kun je ook contactlenzen nemen. Contactlenzen zijn eigenlijk mini-brilglaasjes die je zo op je oog draagt. Ze werken dus hetzelfde als een bril alleen is er een montuur. Bij lenzen kun je kiezen tussen harde en zachte lenzen maar de opticien geeft wel aan wat het beste voor jouw ogen is.

Kleurenblind

Er zijn mensen die bepaalde kleuren niet uit elkaar kunnen houden. Dit noemen we kleurenblind. De kegeltjes van het netvlies zorgen ervoor dat we kleuren kunnen zien. Er zijn 3 soorten kegeltjes: blauw, rood en groen. Met die kleuren kun je alle andere kleuren krijgen. Als je kleurenblind bent, mis je één van deze soorten kegeltjes. Deze mensen kunnen dus wel kleuren onderscheiden maar halen dus altijd rood en groen door elkaar. Kleurenblindheid komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Het zit ook vaak in de familie.

Blind zijn

Sommige mensen zijn ook blind. Ze kunnen niets van de wereld zien. Ze lopen op straat met een stok en/ of een blinde geleide hond. De blinde mensen kunnen als ze tikken met een stok horen of er iets aankomt door het weerkaatsen van het geluid. De blinde geleide hond doet veel werk voor het baasje en leidt hem overal naar toe.

Wat hoort er allemaal nog meer bij het oog?

• de wenkbrauw is ervoor om het zweet op te vangen waardoor het niet in het oog kan komen.
• Verder vinden we boven en onder het oog: oogleden. De oogleden beschermen het oog doordat ze zich bij dreigend gevaar dicht knijpen.
• Op de oogleden zitten oogharen die het stof tegen houden zodat het niet op het oog kan komen.
• In het bovenste ooglid zit de traanklier die de oogbol voortdurend vochtig maakt. Door het knipperen van de oogleden word het traanvocht over de oogbol verspreid. Zodat de oogbol niet uitdroogt.
• Het traanvocht komt samen in het onderste ooglid en wordt via het traanbuisje afgevoerd.

Gezichtsbedrog.

Gezichtsbedrog heeft niets te maken met goede of slechte ogen. Zien kan alleen maar door een goede samenwerking van ogen, oogzenuw en hersenen. Met illusie probeert men deze samenwerking in de war te maken. Doordat hersenen al iets ervaring hebben laten ze ons soms dingen zien, die het in het echt niet zijn. Ik laat jullie hier nu omdat ik dat zelf zo leuk vind een paar voorbeelden van zien. (overhead projector blad 10/11/12 testjes)

Wist je datjes

(overhead projector blad 13)

Dit was mijn spreekbeurt over het oog. Ik hoop dat jullie er net als ik veel van hebben geleerd. Zijn er nog vragen???