1. Wat is kunst?
Vanaf het moment dat de eerste kunstenaar zo’n vijftigduizend jaar geleden met een kunstwerk aankwam, is de omschrijving van kunst heel erg veranderd. Toen er een nieuwe kunstenaar kwam moest de omschrijving van de kunst weer veranderd woorden. In alle tijden en culturen zijn er omschrijvingen van kunst opgesteld en hun aantal is dan ook niet meer te tellen. De Romeinse dichter Horatius beweert duizend kunstwerken te herkennen, en dat hij duizend vervalsingen kent. De Franse schilder Nicholas Poussin zegt iets vriendelijker dat je kunst leuk moet vinden. De Victoriaanse omschrijving is burgerlijk en beschaafd: Kunst is iets dat gemaakt is met gevoel voor vorm en schoonheid.
Kunst en niveau.
Al valt bijna alles onder kunst, het is wel mogelijk om kunst op niveau te scheiden. Het kan best zijn dat grappige kikkers van aardewerk en clowns die op zwart, pluizig fluweel zijn geschilderd hele goede kunstwerken zijn, maar het is niet erg makkelijk. Iets dat is samengesteld uit de scherven van aardewerk kikkers of uit afgekrabde schilfers verf waaraan restjes pluizig fluweel kleven, kan ook een heel goed kunstwerk zijn.
Blijvende kunst.
Verandering is het enige in de kunst, dat altijd blijft. De geschiedenis van de kunst is een eindeloze aaneenschakeling van veranderingen. Ingrijpende veranderingen kunnen het gevolg zijn van technische ontwikkelingen zoals: brons, olieverf, kunstof, maar ook van nieuwe inzichten zoals: de wet van perspectief. Ook zijn er grote veranderingen geweest in de kunst die werden veroorzaakt door kunstenaars die de hele traditie over boord gooiden en er een heel andere nieuwe kijk voor in de plaats kwam. Leonardo Da Vinci maakte nieuwe kunst, net zo als Claude Monet en Pablo Picasso. Blz. 13
2. Kijken naar kunst zonder dat je daarvoor gestudeerd hebt.
Het Metropolitan Museum of Art Bestaat honderddertig jaar en heeft in die tijd honderden goede bewaarders gehad- Experts op het gebied van oude Egyptische kunst, wapens en wapenuitrusting, zeefdruk, schilderkunst en fotografie. Als je alle academische titels die zijn meegebracht achter elkaar legt, overbrug je de afstand van Amsterdam- Rome. Toch had de allerbeste bewaarder van dit geen academische titel. Hij heeft de kennis gekregen door zelfstudie. Zijn naam is William Ivins.
Hoe je een kenner wordt
Wat is een ‘oog’? Een oog is iemand die kunst van kwaliteit onmiddellijk herkent. Hoe heeft Ivins het voor elkaar gekregen om tot zo’n bijzonder ‘oog’ uit te groeien? In ieder geval had hij een sterke drang om meer van kunst te weten te komen en hij beschikte talent om met overgave naar kunst te kijken.
Goed van slecht onderscheiden
Als je de schilderijen, schetsen en tekeningen van de zeventiende-eeuwse Vlaamse meester Paul Rubens grondig bekijkt ( het gaat dan om enkele onderden werken ) zul je vervalsingen op grote afstanden herkennen.
Oog krijgen, oog hebben, oog houden.
Als je met kunst bij wil blijven moet je je er eigelijk elke dag in verdiepen. Er is iemand die niet gaat slapen voordat hij tientallen foto’s van kunstwerken heeft bekeken, om bij te blijven. Als je heel goed naar kunstwerken kijkt kan je al een deskundige worden. Je hoeft hiervoor niet de oorspronkelijke kunstwerken van een kunstenaar of van een periode te kennen.
3. Musea bezoeken als een deskundige.
Het beste om te beginnen is als medewerker van een afdeling die de plannen maakt in een goed museum, of om directeur te worden van een museum en dan kost het je geen moeite om vaak door het museum te lopen zelfs na sluitingstijd!
Lid worden van een museum.
Wordt altijd lid bij een museum ook al weet je zeker dat je er nooit meer komt. Waarom: Omdat je het museum zelf steunt en je krijgt zelf boekjes met informatie of bonnen voor korting thuis gestuurd. Er bestaat ook een pas en dan ben je van een heleboel museums lid.
Laat je nooit rondleiden door een ‘officiële’ gids.
Laat je nooit door een ‘officiële’ gids rondleiden, binnen niet en buiten niet. Vooral niet in Egypte of het Midden-Oosten, tenzij je zin hebt om dingen aan te horen die helemaal niet waar zijn. Maak ook nooit gebruik van elektronische gidsen die in de vorm van een walkman met koptelefoon bruikbaar zijn. Je kan beter bij een apparaat luisteren die bij het gebouw staat waarvan je iets wil weten en dan hoef je niet slaafs de route te volgen die het cassettebandje aangeeft.
Luister naar muziek.
Veel professionals die in hun eentje een museum bezoeken, hebben een draagbare cassette- of cd speler bij zich en luisteren dan naar klassieke muziek. De muziek die je er goed bij kan draaien:
1. Voor het bekijken van werken uit de zeventiende eeuw kan je alles van Beethoven, behalve de opera Fidelio draaien, daar moet je te goed naar luisteren om er iets anders bij te doen.
2. Voor de achttiende eeuw muziek van Mozart.
3. Voor het Impressionisme: Saint Saëns.
4.Als je gaat dwalen door zalen met allemaal Italiaanse dingen kan je Puccini en Verdi proberen.
5. Voor klassieke kunst kan je heel goed Albioni opzetten.
6.Als je middeleeuwse kunst gaat bekijken kan je Bach, Greroriaans en alles van Hildegard von Bingen opzetten.
Kledingvoorschrift.
Je kunt het beste wandelschoenen aantrekken als je naar een museum gaat. Vraag wel van te voren als het lekker weer wordt of er bezwaar is als je een korte broek draagt.
4. Prehistorische kunst.
Lang voor het bestaan van het woord kunst bestonden al veel fantastische kunstwerken. Verfijnde schilderingen van dieren, mensen en abstracte patronen, die soms meer dan 30.000 jaar geleden werden aangebracht op de wanden van een grot. Blz. 29
Prehistorische grotschilderingen
De prehistorische periodeis een zeer lange tijd van 30.000 voor Chr. tot het tijdperk van de piramiden rond 5.000 voor Chr. en tot de tijd van Stonehenge, rond 2.000 voor Chr. De omtrek van de werken is verbijsterend, beeltenissen gemaakt uit beenderen en stenen, sieraden van parels, ivoor, stenen en schelpen, rotschilderingen. De rotschilderingen zijn van alles het mooist.
Waarom tekende de prehistorische kunstenaars dat? Niemand die het weet. Wel is er een eindeloze reeks theorieën.
1. Dienden de afbeeldingen de jacht, en soort bezwering van de prooi?
Dat is mogelijk, maar veel van de afgebeelde dieren, zoals paarden, bizons, neushoorns en katachtige, maakten toen geen deel uit van het menu.
2. Werden dieren voor goddelijke wezens aangezien die er op uit waren de mensheid naar de kroon te steken? Misschien, maar paarden en bizons zijn absoluut geen roofzuchtige beesten.
3.Hebben de afbeeldingen misschien iets met vruchtbaarheidsriten te maken, met de bedoeling dat er gehoopt werd dat de afgebeelde dieren zich goed voortplanten en zo de taak van de jagers makkelijker maken. Niet erg waarschijnlijk, want geslachtsorganen worden haast niet aangegeven.
Zijn deze afbeeldingen misschien gemaakt omdat de kunstenaars geraakt werden door de trekken van de dieren is het omwille van kunst? Het zou wel leuk zijn!
5. Kunst buiten de grotten.
Beelden, gegraveerde beenderen en sieraden lijken rond de zelfde tijd zijn ontstaan tussen 30.000 en 25.000 voor Chr. Een van de oudste ziet er verrassend, modern uit, de Veneus van Willendorf, gemaakt tussen 28.000 en 18.000 voor Chr., gevonden in een Oostenrijkse stad. Beelden als deze werden in die tijd ‘Venussen’ genoemd. De willendorf is van een zodanige vrouwelijkheid dat dit verbluffende beeld model kan staan voor een hogere kracht in het algemeen. Haar gezicht gaat schuil achter een soort masker dat haar een hogere rang geeft. Het beeld wordt gekenmerkt door de borsten, het grote onderlichaam en de forse billen. Oorspronkelijk moet het beeld beschilderd zijn met rode oker, de heilige kleur van bloed. Het is één van de beste kunstwerken aller tijden, een combinatie van ruig realisme en de abstracte kracht die ontstaat als het goddelijke of magische wordt uitgebeeld. Blz. 31
Ongeveer 8.000 voor Chr. kwamen er grote en belangrijke doorbraken voor de mensheid, dieren werden als huisdieren gebruikt en er werd een begin gemaakt met het verbouwen van gewassen. Rond 6.000 voor Chr. ontstonden er groepen mensen langs de Nijl. Door deze verandering veranderde de kunst ook. Maar dat betekent nog niet het einde van de prehistorische kunst.
Stonehenge.
Stonehenge heeft een diameter van ongeveer 30 meter en bestaat uit 30 stenen, elk met een gewicht van bijna 25 ton. Het is rond 2.000 voor Chr. in fasen gebouwd. Verder is er een aarden omheining omheen met een doorsnede van 98 centimeter. Waarschijnlijk is het zo dat de bouw enkele eeuwen geduurd heeft, de grote stenen werden op sleeën vervoerd over een afstand van tientallen kilometers. Aan het begin van de 12de eeuw maakt een schrijver een melding dat de stenen door Merlijn da magicus van Afrika naar Ierland en vervolgens naar Engeland zijn overgevlogen. Samen met de grote piramide vormt deze plaats de meest magische en romantische plek ter wereld. Blz. 32
6. Glorie van de Grieken
Als Egypte de grootmoeder van de westerse kunst was, dan is Griekenland de zorgzame moeder. Vanaf de zesde eeuw voor Chr. werd in de ateliers van de schilders, beeldhouwers en vazenmakers van Athene, Corinthe, Olympia en Delphi het begin gelegd voor het schoonheidsideaal: de menselijke maat lichaamshouding en beweging. Van geen andere beschaving is zoveel kunst geplunderd en vernietigd als van de Griekse.Van bepaalde werken die verloren zijn gegaan, bestaat nog wel een Romeinse kopie, want de Romeinen vonden de Griekse kunst erg mooi.
Portretten
Onder de oorspronkelijke Griekse kunstwerken die te bewonderen zijn in het Griekse museum op de Acropolis is de sculptuur te vinden van een man die een kalf op zijn schouders draagt. Terwijl de starende ogen en het gezicht van de kalfdrager niet half zo echt is als de gezichtsuitdrukkingen van de Egyptische roeiers en rouwende, is de voorgestelde beweging van zijn lichaam helemaal organisch. Blz. 48
Wagenmenner van Delphi.
In de charmante stad die ooit het huis vormde van het beroemde orakel van Delphi, staat een levendig bronzen beeld wat een wagenmenner. Hij kijkt met een blik vol zelfvertrouwen naar zijn paarden, die ondertussen wél verloren zijn gegaan. Op zijn gezicht staat de inspanning te lezen die het kost om een span onder controle te houden.
7. Het parthenon
De bekroning van de vijfde eeuw voor Chr. wordt gevormd door de gebeeldhouwde versieringen van et Parthenon dat voor de vierde keer wordt herbouwd. Dit werk werd uitgevoerd door de beeldhouwer Phidias, sommige stukken zelfs met zijn handen. Hij werkte van 443 voor Chr. tot 438 voor Chr. aan de metopen toen de beelden in het fronton werden geplaatst
Phidias en zijn omvangrijke groep medewerkers waren ook verandwoordelijk voor het enorme beeld van de ‘patroonheilige’ van de stad in de tempel: de godin Pallas Athene. Een beeld uit ivoor en goud, met draperieën en een schild van zilver. Ook maakte Phidias voor een tempel in Olympia een groot beeld van een zittende Zeus. Dit beeld heeft stand gehouden tot in de vierde eeuw na Chr. toen het door een aanval in vlammen ten prooi viel. Om een idee te geven van de majesteitelijkheid van phidias’ kunstwerk, volgt hier een citaat van een Romeinse historicus uit de tweede eeuw, die het beeld van Zeus heeft gezien en zijn indrukken zo verwoorden: De god is gezeten op zijn troon en is gemaakt uit goud en ivoor… In zijn rechterhand houdt hij een overwinningsbeeld… in zijn linker een scepter die is ingelegd met allemaal metaalsoorten… Het schoeisel en het gewaad zijn gemeden figuren en lelies aangebracht. De troon is voorzien van goud, edelstenen, ebbenhout en ivoor en van geschilderde en gebeeldhouwde figuren. Stel je dat eens voor! Blz. 50
8 Romeinse kunst ontdekken.
Als je meer inzicht in de Romeinse kunst wil krijgen, begin dan met de portretten die zijn gemaakt vanaf de derde eeuw voor Chr. Deze meedogenloos net echt lijkende portretten met zelfs de wratten erop tonen eerlijke en nuchtere mannen en vrouwen.
De kunstenaars van Augustus maakten een paar van de mooiste werken in de
Westerse beschaving.
Een ander mooi werk dat in opdracht door Augustus werd gemaakt, is te bekijken in het kunsthistorische museum in Wenen. Het gaat dan om de beroemde Gemma Augustea uit ongeveer 10 na Chr., een Onix miniatuur waarop Augustus in bijzijn van de godin Roma tot de goddelijke status wordt om hoog gehaald, terwijl Tiberius als overwinnaar uit zijn strijdwagen stapt. De figuren zijn heel erg mooi!
9. luister naar muziek
Veel professionals die in hun eentje een museum bezoeken, hebben een draagbare cassette- of cd speler bij zich en luisteren dan naar klassieke muziek. De muziek die je er goed bij kan draaien:
1. Voor het bekijken van werken uit de zeventiende eeuw kan je alles van Beethoven, behalve de opera Fidelio draaien, daar moet je te goed naar luisteren om er iets anders bij te doen.
2. Voor de achttiende eeuw muziek van Mozart.
3. Voor het Impressionisme: Saint Saëns.
4.Als je gaat dwalen door zalen met allemaal Italiaanse dingen kan je Puccini en Verdi proberen.
5. Voor klassieke kunst kan je heel goed Albioni opzetten.
6.Als je middeleeuwse kunst gaat bekijken kan je Bach, Greroriaans en alles van Hildegard von Bingen opzetten.
Goede kunst herkennen.
1. Waaraan je goede kunst aan kan herkennen:
2. Weet het je iedere keer als je er naar kijkt te verassen?
3. Drukt het goed uit wat het moet voorstellen?
4. Kan je het steeds opnieuw waarderen?
5.Wordt het steeds leuker als je er meer in herkent?
6. Groeit de uitstraling met de dag?
7. Kun je er met moeite niet naar kijken
Als je hier allemaal voluit ja op kan antwoorden is het een goed kunstwerk!
Doei Amanda