Suiker

suiker

Ik doe mijn spreekbeurt over SUIKER omdat ik net als zoveel anderen elke dag suiker eet.

Inleiding

· De geschiedenis van suiker.
· Hoe wordt suiker gemaakt.
· Allemaal soorten suiker.
· Wist je dat.
· En aan het eind heb ik nog leuke vragen dus goed opletten.

De geschiedenis van suiker.

Suiker. Niet weg te denken uit ons dagelijks leven.
In elke huiskamer staat wel een suikerpot en in winkels is suiker volop te krijgen. Vroeger was dat anders. Suiker was er toen weinig en daardoor ook een duur artikel. Alleen rijke gezinnen konden dit betalen.

In 327 voor Christus maakte onze westerse wereld voor het eerst kennis met suiker. Ze hadden het toen over ‘een riet dat honing geeft zonder bijen’. Als het Romeinse rijk zich richting het oosten uitbreid, ontstaat een levendige handel in suikerriet tussen China en het Romeinse rijk .

Ook Perzië maakt kennis met het suikerriet. Het lukt de Perzen om suikerrietsap met melk te zuiveren en suikerriet te maken die lijkt op de ruwe rietsuiker zoals wij die kennen.

De suikerbieten op het land.

De suikerbiet is een gewas dat goed groeit in het Nederlandse klimaat. Vooral in de provincie Zeeland worden de suikerbieten gekweekt.
De suikerbiet is een twee jarige plant die heel veel suiker kan opslaan. De bladeren vangen het zonlicht op en maken er suiker van. Via de steel wordt de suiker naar de wortels onder de grond gebracht. Hoe meer suiker in de wortel wordt opgeslagen, hoe dikker en ronder de wortel wordt. Suikerbieten kun je niet eten. Daarvoor zijn ze te hard. De suiker die erin zit, heeft natuurlijk nog niet de vorm die je kent uit de suikerpot. Er zijn fabrieken nodig om de suiker uit de suikerbieten te halen.

Het vervoer van bieten naar de fabriek

In de maand september wordt begonnen met rooien van de suikerbieten, daarna worden ze naar de suikerfabriek vervoerd. Het grootste deel van de suikerbieten oogst in Nederland wordt over de weg vervoerd met vrachtauto’s, per trein of per boot komt ook voor. De bieten worden bij aankomst op de fabriek gewogen en bemonsterd om de hoeveelheid en kwaliteit van de geleverde bieten te kunnen bepalen.
In de fabriek.

De bieten worden in 3 of 4 maanden verwerkt. Deze periode is vanaf half september tot het eind van het jaar. Dit noemen we de bietencampagne. De mensen die daar werken zijn dag en nacht bezig.

Hoe maken ze van een suikerbiet een klontje suiker?

Bieten wassen

In de suikerfabriek krijgen de bieten eerst een bad en alle dingen die er tussen zitten die er niet in horen worden eruit gehaald. (stenen)

De schone bieten worden in grote snijmolens in reepjes gehakt. Deze ‘suikerfrieten’ gaan via de lopende band naar een grote ketel, de broeitrog.

Sapwinning.

In het warme water in de ketel lost de suiker uit biet op. Er ontstaat een zoete soep. Deze zoete soep wordt ruwsap genoemd. Behalve suiker en water, zitten daarin ook andere opgeloste stoffen uit de bieten, zoals zout en eiwit.

Sapzuivering

Het zout en eiwit worden eruit gefilterd, zodat puur suikerwater ontstaat, of dunsap.

Verdamping

Het dunsap wordt net zolang gekookt, tot het water is verdampt en er een dikke, zoete brij overblijft. Dit is het diksap.

Kristallisatie en centrifugeren.

Een grote centrifuge scheidt witte suiker en bruine stroop uit die brij. De witte suiker wordt gedroogd en valt uiteen in kristallen. De droge kristalsuiker wordt verpakt en naar de winkel vervoerd. De stroop wordt verder ingedikt tot donkerbruine melassestroop.

Pulp

Het maken van suiker uit suikerbieten geeft bijna geen afval. Zelfs de worteldeeltjes die in de broeitrog niet oplossen, worden niet weggegooid. Daarvan wordt veevoer gemaakt. De melassestroop wordt gebruikt voor het maken van alcohol en gist. Bij het maken van alcohol uit melasse blijft vinasse over. De kleverige vinasse wordt gebruikt om droge veevoedergrondstoffen aan elkaar te plakken.

Opslag en transport

De suiker wordt opgeslagen in silo’s en met vrachtwagens naar de verwerkers vervoerd.
· Allemaal suikersoorten.

Soorten suiker

Er bestaan veel soorten suiker bijv. kristalsuiker, fijne kristalsuiker, basterdsuiker, poedersuiker, suikerklontjes, kandijsuiker, vloeibare suiker en rietsuiker. Ik heb een aantal voorbeelden meegenomen.

Kristalsuiker

Kristalsuiker de witte suiker die iedereen kent. Het bekendste gebruik van deze soort suiker in het huishouden is het gebruik in koffie en thee. Ook wordt kristalsuiker gebruikt bij producten bijv. chocola, yoghurt, koek, snoep, frisdranken en ijs. Kristalsuiker zorgt niet alleen voor een zoete smaak maak ook als verdikkingsmiddel.
Fijne kristalsuiker

Fijne tafelsuiker of fijne kristalsuiker is een suikersoort met een fijnere kristal dan gewone kristal. Het wordt gebruikt voor het strooien van suiker over gebak en voor in de thee of koffie.

Basterdsuiker

Witte basterdsuiker wordt gemaakt door kristalsuiker te kneuzen tot kleinere deeltjes en hieraan invetsuikerstroop toe te voegen. Gele en bruine basterdsuiker krijgen hun kleur van de karamel die aan witte basterdsuiker is toegevoegd.
In de pot of in het zakje vormen zich vaak klonten. Daaraan kun je zien dat basterdsuiker iets vochtiger is dan gewone kristalsuiker. Bruine basterdsuiker is lekker in de pap, maar wordt ook gebruikt voor het bakken van cake en suikerbrood. Door de vochtige basterdsuiker droogt gebak minder snel uit.

Poedersuiker

Poedersuiker is heel fijn gemalen kristalsuiker. Naast een lekkere smaak geeft poedersuiker zoete lekkernijen bijv. oliebollen, pannenkoeken en wafels een feestelijk aanzien.
Poedersuiker is niet zoeter dan kristalsuiker. Dat lijkt zo, omdat poedersuiker zich meer over je tong verspreidt en snel oplost.

Suikerklontjes

In 1840 wordt in Oostenrijk het eerste echte suikerklontje gemaakt. Een suikermassa werd daarvoor in staven geperst en daarna in stukken geknipt. Later werd er een andere manier uitgevonden. Een gekookte suikermassa wordt in grote platte vormen met tussenschotten gestort. Daarna wordt het geheel gecentrifugeerd waardoor het laagje stroop er af wordt geslingerd, gedroogd en gezaagd. Naast suikerklontjes van kristal zijn er ook suikerklontjes van rietsuiker.

Kandij

Kandij is klontjes van gekristalliseerde suiker. Het wordt verkregen door in een oververzadigde warme suikeroplossing zeer langzaam grote kristallen te laten groeien op katoenen draden of houten stokjes {duurt enkele weken}. Om de donkere kandijsoorten te bekomen wordt er een carameloplossing toegevoegd.

Kandijsuiker wordt voornamelijk gebruikt in koffie of thee maar ook als garnering van koek; kandijkoek. Kandijstokjes zijn stokjes vol met kandij die worden gebruikt in thee.

De Nederlandse arts Boerhaave schreef in de 17e eeuw zwarte kandij voor als middel tegen keelpijn en verkoudheid.

Vloeibare suiker

Vloeibare suiker is de algemene naam voor een dikke suikeroplossing die onder andere door frisdrankfabrikanten wordt gebruikt.

Rietsuiker

De naam zegt het al, de suiker komt uit het riet. Suikerriet is over een groot deel van de wereld verspreid. De plant is bijna in alle tropische landen te vinden.

Wist je dat.

· er in één suikerbiet genoeg suiker zit om 35 klontjes suiker van te maken?

· In 1 liter cola zit 120 gram suiker! Dat zijn 24 suikerklontjes…

· in melkchocola meer suiker zit dan in pure chocola?

· als je een beetje suiker op een aardbei doet, je de smaak van de aardbei beter kunt proeven?

· iedereen zo van suiker houdt omdat het eerste wat je als baby proeft (zoete) moedermelk is?

· er per jaar in Nederland op 105.000 hectare grond suikerbieten verbouwd worden? Dat zijn wel 210.000 voetbalvelden vol.

· hoe meer suiker er aan ijs wordt toegevoegd, hoe langzamer het ijs bevriest, en dus hoe zachter het ijs wordt?

· ze niet alleen een laagje suiker om een pil doen om ‘m lekkerder te laten smaken? Maar ook om ervoor te zorgen dat er geen vocht in kan komen?

Proefje:

Twee soorten poedersuiker. De ene blijft drijven en de andere zinkt en lost op.

Decosneeuw blijft drijven doordat er een beetje vet in de suiker is toegevoegd.
De vragen.

1. Van welke maand tot welke maand is de bieten campagne?
Antwoord: half september tot het eind van het jaar.

2 Noem 3 soorten suiker of meer?
Antwoord: kristalsuiker, fijne kristalsuiker, basterdsuiker, poedersuiker, suikerklontjes, kandij, vloeibare suiker en rietsuiker.

3 In welk klimaat groeien suikerbieten goed?
Antwoord: Noordzee klimaat.

5 Hoe worden bieten naar de fabriek gebracht?
Antwoord: meestal met vrachtwagens, met schepen en treinen kan ook.

6 Waar groeit suikerriet het meest?
Antwoord: In tropische landen.

Spreekbeurt in steekwoorden.

Suiker eten we elke dag en daarom doe ik mijn spreekbeurt over suiker.

Inleiding: geschiedenis à hoe wordt suiker gemaakt à soorten suiker à wist je dat à
vragen.

Geschiedenis: 327 v chr. à westerse wereld à “een riet dat honing geeft zonder bijen”.
De perzen maakten suikerbrood dat op onze rietsuiker lijkt.

De suikerbiet: groeit in Nederland, Noodzeeklimaat à Zeeland à kleigrond.
2 jarige plant à zonlicht wordt gebruikt voor het omzetten naar suiker à
wortel opslag van suiker.

Hoe wordt suiker gemaakt.
September start het rooien. ( hele biet)
Met vrachtauto’s worden de bieten naar de suikerfabriek gebracht ( foto 1)
De bieten worden bij aankomst gewogen en bemonsterd.
De bietencampagne loopt tot het einde van het jaar.

De bieten worden gewassen en de stenen er uit halen.(foto 2 & 3)
De schone biet wordt in suikerfrieten gesneden ( potje suikerfriet)
Sapwinning: de suikerfriet wordt gekookt met water. (Foto 4) à ruwsap (potje ruwsap) pulp wordt veevoer. (foto 5)
Sapzuivering: ruwsap wordt gefilterd met kalk er ontstaat dunsap en betacal (potjes)
Verdamping: dunsap wordt gekookt en water verdampt à diksap. (potje)
Kristallisatie (foto 8): centrifuge à kristalsuiker en melassestroop. ( potje)
Melasse: alcohol, gist (papiertje) voor brood, vinasse veevoer.
Opslag en transport: silo’s en vachtwagens (foto 10 & 11)
In andere fabrieken maken ze van de suiker weer suikerproducten. ( foto 12)

Soorten suiker. à verschillende soorten suiker laten zien.

Wist je dat? à op blaadje.

Vragen. à op blaadje.

Materiaal voor deze spreekbeurt kun je vinden in het keukenkastje van je moeder, zij heeft vast meerdere soorten suiker in huis.

Sites:

http://suiker.startpagina.nl

http://www.suikerinfo.nl/

http://www.suikerunie.nl/nl/

http://www.suikerwereld.nl/

http://www.food-info.net/nl/national/ww-suiker.htm

http://www.kokenchemie.nl/dossier/voedingstoffen/suiker.htm

http://suikerbieten.startpagina.nl/