Zout

Zout kun je halen uit de zee. Door het water te laten verdampen, houd je zout over.

Ook zit er zout in de grond, steenzout.

Op de plaatsen waar nu zout in de grond zit, was lang geleden een zee, de Zechsteinzee.

De zee is verdwenen door de warmte van de zon, waardoor het water is verdampt.

Het zout bleef daarbij liggen op de bodem.

Op die laag zout kwamen in de loop van de tijd verschillende lagen grond en zand te liggen.

Daardoor is het zout nu heel diep onder de grond. Daar zijn duizenden en duizenden jaren voor nodig geweest.

In Nederland zit ook zout onder de grond, vlakbij de plaats Hengelo in de provincie Overijssel.

Ook in de provincie Groningen zit zout in de grond.

Over dit zout gaat mijn spreekbeurt.

Hoe hebben ze dit zout ontdekt?

Doordat mensen op zoek waren naar schoner drinkwater in de grond, vonden ze toevallig de zoutlagen.

In Nederland zijn ze pas 100 jaar geleden begonnen zout te winnen. Dit betekent: hoe je zout uit de grond krijgt.

In Nederland zijn 34 plekken bekend, waar steenzout onder de grond zit.

25 in Noord Nederland en 9 in het oosten van Nederland.

!!! FOTO !!!

Om te kijken of er wel zout in de grond zit en hoeveel, gaan ze eerst een proefboring doen.

Ze gaan dan met een hele lange buis de grond in en halen zo alle lagen uit de grond die er zijn.

Als er zout in de grond zit, dan komt er dus ook een laag zout naar boven.

!!! VOORBEELD !!! Boorkern.

In 1959 werd de eerste Zoutfabriek in Delfzijl gebouwd, de Akzo. Het zout voor de Akzo komt uit Zuidwending, vlakbij Veendam en uit Westerlee, vlakbij Winschoten. Dit ligt ongeveer 30 kilometer van Delfzijl.

Hier ligt een grote berg zout op ongeveer 1300 meter diepte onder de grond.
Op de plek waar zout onder de grond zit, worden twee buizen in elkaar in de grond gebracht.

Recht naar beneden, dwars door alle grond en zand lagen tot het steenzout.

!!! FOTO !!! ( 2 X )

Je hebt dus een binnenbuis en een buitenbuis.

Door de binnenbuis wordt water naar beneden gepompt, waar het steenzout oplost.

Deze zoutoplossing heet ruwe pekel.

!!! VOORBEELD !!! Potje ruwe pekel.

De ruwe pekel gaat door de buitenbuis naar boven.

Daarna wordt de ruwe pekel door leidingen onder de grond naar Delfzijl gepompt.

!!! FOTO !!!

Daar komt de ruwe pekel in een hele grote bak. Dit noemen ze een bassin.

In de ruwe pekel zitten nog andere stoffen dan alleen zout.

Dit wordt eruit gehaald en je houdt zuivere pekel over.

!!! VOORBEELD !!! Potje zuivere pekel.

De zuivere pekel (schone pekel) wordt nu gekookt. Hierdoor verdampt het water en houd je zoutbrij over.

!!! VOORBEELD !!! Potje zoutbrij.

Daarna wordt in grote centrifuges het laatste vocht eruit gehaald en blijft er zout over.

!!! VOORBEELD !!! Potje zout.

Dit zout is niet om te eten maar wordt gebruikt in andere fabrieken. Er zitten nog stoffen in die worden gebruikt voor bijvoorbeeld het maken van wasmiddelen en papier.

Ook kun je dit zout gebruiken om op de weg te strooien als het glad is.

Zout om op te eten wordt gemaakt bij de Akzo in Hengelo.

Dit heet consumptiezout.

Waarvoor kun je zout nog meer gebruiken?

Ten eerste als smaakmaker voor het eten.

Mensen en dieren hebben zout nodig om te leven.

Dieren likken het zout van zoutstenen en mensen nemen het op via het eten.

Ook kun je zout gebruiken als bewaarmiddel.

Voordat de koelkast is uitgevonden werd vlees en vis bestrooid met zout en bewaard in zoutkisten. Dit noemen ze pekelen. Door voedsel met zout in te wrijven, drogen de bacteriën uit, waardoor dit voedsel niet bederft.

Ook werd zout gebruikt als betaalmiddel (een soort geld). Als je zout had, was je heel rijk.