Zuid-Afrika is een land in het uiterste zuiden van het continent Afrika, zoals de naam als aangeeft. Het land heeft een bijzondere band met Nederland sinds zeevaarders van de V.O.C. bij Kaapstad aan land stapten, maar de geschiedenis van Zuid-Afrika gaat veel verder terug. Deze spreekbeurt over Zuid-Afrika is gemaakt in samenwerking met Sable Tours. Voor de website van deze reisorganisatie kun je hier een kijkje nemen.
Bartholomeus Diaz
De eerste Europeaan die Zuid-Afrika ontdekte was de Portugese zeevaarder Bartholomeus Diaz. Hij was ervan overtuigd dat het mogelijk moest zijn om Afrika heen te varen naar India in het verre oosten. In 1487 vertrok hij met drie schepen vanuit Lissabon naar het zuiden, op zoek naar het meest zuidelijke punt van Afrika. Diaz voer zoveel mogelijk langs de kust van Afrika, maar na een tussenstop in wat later Walvisbaai in Namibië zou worden, kwamen de schepen in een storm terecht en werden ze ver naar het zuidwesten geblazen. Nadat de storm was gaan liggen voer Diaz weer terug naar het noordoosten en bereikte hij de kust waar hij bij Mosselbaai aan land ging, zonder te beseffen dat hij Kaap de Goede Hoop en Kaap Agulhas (het meest zuidelijke punt van Afrika) al was gepasseerd. Diaz wilde nog verder naar het oosten varen, maar zijn bemanning had er genoeg van en wilde omkeren. Pas op de terugweg zag hij Kaap de Goede Hoop, India heeft hij nooit meer bereikt. In Mosselbaai is een klein museum opgericht ter nagedachtenis aan Bartholomeus Diaz. Er staat een replica van het schip van Diaz in het museum dat je kunt bewonderen. Buiten staat een bijzondere boom, the Post Office Tree. Portugese zeevaarders lieten brieven en verslagen in deze boom achter voor mede-ontdekkingsreizigers. Je kunt ook een klein schelpenmuseum en aquarium bezoeken.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie
Bijna 2 eeuwen nadat Bartholomeus Diaz voet aan wal had gezet in Zuid-Afrika, verging het V.O.C. schip ‘de Nieuw Haarlem’ voor de kust van Kaapstad. De bemanningsleden wist zich te redden en verbleven bijna een jaar in de Kaap voordat ze werden opgepikt door 5 andere schepen. Bij terugkomst vertelden ze de hoge heren van de V.O.C. over het water en voedsel dat ze hadden gevonden en over de vreedzame contacten met de plaatselijk Khoikhoi bevolking. Aangezien veel zeelieden ziek werden of zelfs overleden door tekorten aan vers voedsel en drinkwater tijdens de lange reizen naar Azië, besloot de V.O.C. een verversingspost te stichten op de Kaap. In 1652 arriveerde Jan van Riebeeck en begon met de bouw van een fort en het telen van groenten en fruit. Er werd een aantal jaren later een tweede fort gebouwd, Kasteel de Goede Hoop, dat nu nog steeds te bezichtigen is in Kaapstad en dat het oudste gebouw in Zuid-Afrika is. Ook de Compagnie tuinen bestaan nog, en liggen nu in het hart van Kaapstad. De V.O.C. stimuleerde kolonisten om zich te vestigen in de Kaap en zo de productie van groenten en vlees op te schroeven. Ook werden er slaven geïmporteerd om te laten werken op de boerderijen. Zo groeide de Kaapkolonie gestaag door.
Inheemse bevolking
Hoewel de eerste contacten van de kolonisten met de plaatselijke Khoikhoi en San bevolking vreedzaam waren, zorgde de uitbreiding van de kolonie al gauw tot conflicten. De Khoikhoi en San waren niet opgewassen tegen de vuurwapens van de kolonisten en moesten zich onderwerpen aan de blanken óf vertrekken. Met de komst van uit Frankrijk gevluchte Hugenoten en andere Europese gelukszoekers, was er steeds meer vraag naar land en trok men verder het binnenland in. Nadat eind 18e eeuw de Britten de macht in Zuid-Afrika overnamen besloot een grote groep Afrikaans sprekende boeren veel dieper Zuid-Afrika in te trekken om te ontkomen aan het Britse gezag. Deze ‘Grote Trek’ bracht de Afrikaners in contact met zwarte stammen, zoals de Xhosa in de Oost-Kaap en de Zoeloes in KwaZulu-Natal. Dit leidde tot een aantal bloedige oorlogen en veldslagen, die veel levens kostten. Op de slag bij Isandlwana na, waar de Zoeloes het Britse leger versloeg, delfden de zwarte bevolking iedere keer weer het onderspit. In 1913 nam de blanke regering van de inmiddels opgerichte Unie van Zuid-Afrika een wet aan die bepaalde dat blanken het meeste land toebedeeld kregen. De zwarte bevolking moest het doen met slechts 7% van de grond. De positie van de zwarte bevolking werd echter pas echt precair toen in 1948 de Apartheid werd ingevoerd. Dit systeem ging uit van een strikte rassenscheiding tussen blanken en zwarte Afrikanen. De zwarte bevolking kreeg ‘thuislanden’ toegewezen waar ze mochten wonen, blanke gebieden waren alleen toegankelijk als men een speciaal paspoort had. Kleurlingen en zwarte Afrikanen hadden geen stemrecht en protesten tegen de Apartheidswetten werden direct neergeslagen. De in 1912 opgericht ANC partij, die als doel had te strijden voor de rechten van de zwarte bevolking, werd in 1961 verboden. De jaren 60, 70 en 80 van de vorige eeuw werden gekenmerkt door steeds heftigere protesten tegen de onderdrukking, met dieptepunten zoals de studentenopstand in Soweto in 1976 waarbij de blanke politie op ongewapende studenten schoot. Kopstukken van het ANC werden constant vervolgd en veroordeeld tot lange gevangenisstraffen. De bekendste leider, Nelson Mandela, kreeg in 1963 levenslang voor betrokkenheid bij de gewapende strijd tegen de Apartheid. Hij werd gevangen gezet op Robbeneiland, voor de kust van Kaapstad. Na grote internationale druk werd hij in 1990 vrijgelaten en in 1994 in de eerste vrije verkiezingen gekozen tot de eerste zwarte president van de Republiek Zuid-Afrika, waarmee er een einde kwam aan een afschuwelijke periode.
Het huidige Zuid-Afrika
Met het afschaffen van de Apartheid gloorde er een hoopvolle toekomst voor de Regenboognatie, zoals Zuid-Afrika ook wel wordt aangeduid. Dit komt ook tot uitdrukking in de nationale vlag, die de kleuren van het ANC en van de oorspronkelijke vlag heeft verenigd. De Waarheids- en Verzoeningscommissie, die slachtoffers én daders van het Apartheidsregime hun verhalen liet vertellen, heeft er mede voor gezorgd dat een vreedzame overgang naar een democratisch stelsel mogelijk was. Het toerisme naar het prachtige land nam een enorme vlucht en heeft mede bijgedragen aan de economische ontwikkeling van het land. De overweldigend mooie landschappen en met name het wildleven en het heerlijke klimaat trekken jaarlijks miljoenen toeristen. Maar ondanks het feit dat de zwarte bevolking nu in vrijheid leeft en er gelijke rechten zijn voor alle Zuid-Afrikanen, bestaat er nog steeds ongelijkheid. Hoewel er een aanzienlijke zwarte middenklasse is ontstaat, zijn opeenvolgende ANC regeringen er nog niet in geslaagd armoede onder met name de zwarte bevolking effectief te bestrijden. Corruptie en criminaliteit zijn problemen die een grote uitdaging zijn en waarvan met name de allerarmsten het slachtoffer zijn.
Bedankt voor het lezen van deze spreekbeurt over Zuid-Afrika.